Urlop macierzyński jest odpłatnym okresem zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Z reguły jest urlopem przysługującym pracownicy, która urodziła dziecko aby zapewnić regenerację sił po odbytym porodzie. Celem urlopu jest również zapewnienie opieki nad dzieckiem we wczesnym okresie życia
w celu jego adaptacji w rodzinie. Kwestie urlopu macierzyńskiego reguluje kodeks pracy. Natomiast sam wymiar urlopu zależny jest od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie .
Art 180 kp
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie
- 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci
Prawa
Ważną kwestię, której nie można pominąć jest ta, że prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownicy również przed porodem. Pracownica przed porodem ma nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. Pracodawca ma prawo udzielić takiego urlopu przed przewidywaną datą porodu. Należy wskazać, że inicjatywa urlopu macierzyńskiego przed porodem powinna nastąpić ze strony pracownicy.
Kolejnym prawem przysługującym kobiecie w aspekcie urlopu macierzyńskiego jest fakt, że można z niego skorzystać na kilka dni przed porodem. Kodeks pracy reguluje tę kwestię a mianowicie art 183 ustęp 1 „§ 1 Przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.Jeżeli pracownica nie korzysta z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną data porodu, pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu.
Prawem jest również przyznanie urlopu macierzyńskiego w razie urodzenia martwego dziecka (8 tygodni po porodzie nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka).
Tutaj należy poruszyć bardzo ważną kwestie jaka jest urlop macierzyński w przypadku tzw. poronienia. Kodeks pracy nie różnicuje wymiaru urlopu macierzyńskiego od tego w którym tygodniu ciąży urodzi się dziecko martwe. Pracodawca musi pamiętać, że akty stanu cywilnego – włączony dowód zdarzeń w nich stwierdzonych i niezgodności z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Należy dojść do wniosku, że jeśli pracownica przedstawi pracodawcy akt urodzenia martwego dziecka to pracodawca nie ma prawa interesować się w którym tygodniu nastąpił poród. Natomiast jest zobowiązany udzielić pracownicy urlopu macierzyńskiego.
Następnym prawem jaki wynika z urlopu macierzyńskiego jest fakt, że w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała 8 tygodni urlopu macierzyńskiego może jego pozostałą część wykorzystać w terminie późniejszym po wyjściu dziecka ze szpitala. Przyjmuje się, że w sytuacji gdy dziecko wymaga opieki szpitalnej urlop macierzyński przyznaje się na wniosek pracownicy.
Prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przyznany z tytułu przysposobienia wymiar jest taki sam jak w przypadku urodzenia dziecka
- 20 tygodni
- 31 tygodni
- 33 tygodni
- 35 tygodni
- 37 tygodni
Wraz z urlopem macierzyńskim pracownicy przysługuje również prawo do zasiłku (Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa 1999 r.).
Pomimo tylu uprawnień jakie przysługują pracownicy z tytułu urlopu macierzyńskiego to po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego kobieta ma prawo zrezygnować z jego pozostałej części i wrócić do pracy jeżeli pozostałą część urlopu wykorzysta ojciec wychowujący dziecko.
Pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego ma prawo zrezygnować z pozostałej części urlopu jeżeli pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko albo pracownik – inny członek rodziny.
Cześć urlopu macierzyńskiego, o której była mowa pracodawca udziela odpowiednio pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny na jego pisemny wniosek składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania
z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art 186 8a . Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownicy.
Informacje dodatkowe w aspekcie urlopu macierzyńskiego.
- Urlop macierzyński a praca na umowę zlecenie u swojego pracodawcy?
Pracownica, która korzysta z urlopu macierzyńskiego i jest zatrudniona na umowę o pracę ma prawo podjąć dodatkowe zatrudnienie u swojego pracodawcy na umowie cywilnoprawnej. Należy natomiast pamiętać, że zakres czynności z umowy o pracę nie może pokrywać się
z zakresem zadań wskazanych w umowie zlecenia.
- Umowa o pracę u innego pracodawcy.
Kobieta przebywająca na urlopie macierzyńskim może świadczyć prace u innego pracodawcy również na podstawie umowy o pracę .
- Umowa cywilnoprawna u innego podmiotu niż pracodawca.
W przypadku gdy pracownica urodziła dziecko, jest zatrudniona na umowę o pracę u jednego pracodawcy a chciałby podpisać umowę cywilnoprawną z innym przedsiębiorca niż pracodawca, który udzielił urlopu nie ma przeszkód świadczenia takiej pracy.
- Własna działalność gospodarcza.
Pracownica, która urodziła dziecko i pobiera zasiłek macierzyński nie ma żadnych przeciwwskazań aby łączyła opiekę nad dzieckiem z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej. Ustawodawca wspiera taką aktywność zawodową kobiet. Co ważne przedsiębiorcza mama nadal otrzymuje zasiłek macierzyński z tytułu umowy o pracę. Należy wskazać, że prowadzenie działalności gospodarczej nie stanowi podstawy do wstrzymania zasiłku lub jego zmniejszenia.
Pracownica po urlopie macierzyńskim co dalej?
Pracownica po urlopie macierzyńskim może również skorzystać z urlopu wychowawczego i wypoczynkowego. Pracodawca nie może odmówić po urlopie macierzyńskim urlopu wychowawczego jeżeli pomiędzy ostatnim dniem pobytu na urlopie macierzyńskim a pierwszym dniem urlopu wychowawczego nie było żadnej przerwy.
Kobiecie jako pracownikowi przysługuje wiele praw związanych z urlopem macierzyńskim. Kobieta w trakcie urlopu macierzyńskiego wcale nie musi być bierna zawodowo. Pracodawcy powinni przestrzegać wszystkich uregulowań prawnych związanych z tego rodzaju urlopem. A pracownice nie powinny się zapoznać z tego rodzaju prawami, które im przysługują i z nich odpowiednio korzystać.